İş dünyasında çalışanlara sunulan yan haklar sadece nakdi ödemelerle sınırlı değildir. Çalışan motivasyonunu artırmak, sosyal refahı desteklemek ve işverene maliyet avantajı sağlamak amacıyla ayni yardımlar da önemli bir yer tutar.

Ayni Yardım Nedir?
Ayni yardım, işverenin çalışanlarına nakit yerine mal veya hizmet olarak sağladığı sosyal ve ekonomik desteklerdir. Bu yardımlar çalışanların işyerindeki refahını artırmayı, motivasyonlarını yükseltmeyi ve işveren için belirli vergi avantajları sağlamayı amaçlar.

Ayni yardımların en önemli özelliği, çalışana doğrudan bir para ödemesi yapılmaması, bunun yerine belirli mal veya hizmetlerin sunulmasıdır. Vergi mevzuatında ve SGK uygulamalarında nakdi ödemelerden farklı olarak değerlendirildiğinden, bordrolaştırma sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır.

Bu yardımların bordrolaştırılması sırasında, vergi mevzuatına ve SGK düzenlemelerine uygun hesaplamalar yapılması büyük önem taşır. Her ayni yardım türü, SGK primine ve gelir vergisine tabi olup olmaması açısından farklı değerlendirilir. Örneğin, yemek kartı veya fişi ile sağlanan yemek yardımı, 2025 yılı için belirlenen günlük istisna tutarı aşılmadığı sürece gelir vergisinden ve SGK priminden muaftır. Ancak, yemek yardımı nakit olarak ödenirse, belirli istisna tutarının üzerindeki ödemeler çalışanın gelirine eklenerek hem SGK primine hem de gelir vergisine tabi hale gelir. Benzer şekilde, işveren tarafından sağlanan servis hizmeti doğrudan ayni yardım sayıldığından vergiden ve sigortadan muaf tutulurken, çalışanlara nakit ulaşım desteği sağlanması durumunda vergi ve SGK matrahına dahil edilir. Bu nedenle, işverenler ve insan kaynakları departmanları, ayni yardımların bordroda nasıl gösterileceğini, hangi vergisel avantajların kullanılabileceğini ve olası ek maliyetleri önceden analiz etmelidir.

Aynı Yardım Nasıl Bordrolaştırılır?
Ayni yardımların bordroya doğru şekilde yansıtılması için vergi ve SGK mevzuatına uygun hesaplamalar yapılmalı, her yardımın SGK ve gelir vergisi açısından nasıl değerlendirileceği belirlenmelidir. İşverenin sunduğu yemek, ulaşım, sağlık sigortası, giyim ve diğer ayni yardımların bordrolaştırılması süreci, bu yardımların nakdi veya ayni olarak sağlanmasına göre farklılık gösterebilir.

Ayni Yardımın Türüne Göre Vergisel Durumun Belirlenmesi
Öncelikle, sağlanan ayni yardımın SGK primine ve gelir vergisine tabi olup olmadığı belirlenmelidir.

Vergiden ve SGK Priminden Muaf Ayni Yardımlar:
Yemek kartı/fişi ile sağlanan yemek yardımı (2025 yılı günlük istisna tutarına kadar)

İşverenin sağladığı servis hizmeti
İşyerinde verilen yemek
İşveren tarafından karşılanan zorunlu iş kıyafetleri
Özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik katkı payları (belirlenen sınırlar içinde)
SGK Primine ve Gelir Vergisine Tabi Olan Ayni Yardımlar:
Nakit yemek yardımı (istisna tutarı aşıldığında)
Nakit olarak verilen ulaşım desteği
Nakit giyim yardımı
Çalışana doğrudan nakit ödeme şeklinde verilen tüm ayni yardımlar

NOT: Bordro hesaplamalarında, yardımın muafiyet sınırlarını aşması halinde aşan kısımların SGK primine ve gelir vergisine tabi olacağı unutulmamalıdır.

Ayni Yardımın Parasal Değerinin Belirlenmesi
Ayni yardımların bordroda doğru şekilde gösterilebilmesi için her yardımın parasal değerinin belirlenmesi gerekir. İşveren tarafından sağlanan mal veya hizmetler, güncel piyasa değeri üzerinden bordroya yansıtılır. Bu sürecin temel adımları şunlardır:

Ayni yardımın türü belirlenir (Yemek, ulaşım, giyim, sağlık, konaklama vb.).
Vergi ve SGK mevzuatına uygun şekilde hangi matrahlara dahil olacağı hesaplanır.
Ayni yardımın parasal değeri piyasa koşullarına göre tespit edilir.
Bordroya nasıl yansıtılacağı belirlenir (muafiyet sınırları dahilinde olup olmadığına göre).
Bu süreç, hem işverenin maliyet hesaplamaları hem de çalışanların haklarının doğru şekilde hesaplanması için kritik öneme sahiptir.
Ayni Yardım Türlerine Göre Bordroda Gösterilme Şekilleri Yemek Yardımı
İşveren, yemek kartı veya yemek fişi vererek çalışanların belirli restoranlarda veya marketlerde yemek ihtiyacını karşılamasını sağlar.

Yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkanı olması halinde, günlük 158,00 TL’lik tutar prime esas kazanca tabi tutulmayacak ancak bu tutarı aşan kısmı sigorta primine tâbi olacaktır. 240 TL sini aşan kısım gelir vergisine tabidir.

Bordroda ayni yardım olarak gösterilir ve SGK primine dahil edilmez.

İşveren, çalışanlara işyerinde yemek hizmeti sunuyorsa, bu da vergi ve SGK priminden muaftır. Yemek maliyeti, gider olarak kaydedilir ancak çalışanın bordrosuna eklenmez.

Ulaşım Yardımı
İşverenin sağladığı servis hizmeti, çalışan için ayni yardım olarak değerlendirilir ve vergiden sigortadan muaftır. Bordroda SGK ve gelir vergisine tabi tutulmaz, ancak işverenin giderlerine eklenir.

Ancak;
Çalışana nakit olarak verilen yol yardımı, ulaşım kartlarına yüklendiği ve belirlenen günlük istisna sınırını aşmadığı sürece vergiden ve sigortadan muaf tutulur..

Giyim Yardımı
İşverenin çalışanlara iş için gerekli kıyafetleri sağlaması durumunda, bu giderler vergiye tabi tutulmaz ve SGK matrahına dahil edilmez. Bordroda gösterilmesine gerek yoktur.

Ancak;
Çalışana giyim için nakit ödeme yapılması durumunda, bu tutar doğrudan brüt ücretin bir parçası olarak hesaplanır. Gelir vergisi ve SGK primine tabi olur.

Özel Sağlık Sigortası ve Bireysel Emeklilik Katkı Payı

İşveren tarafından ödenen özel sağlık sigortası primleri belli sınırlar dahilinde vergiden ve sigortadan muaf tutulur.

İşverenin çalışanın bireysel emeklilik sistemine katkı sağlaması durumunda, aylık brüt ücretin %15’ini aşmayan ve yıllık asgari ücretin toplamını geçmeyen tutarlar vergiden muaftır. Asgari ücretin %30 u kadar kısmı da sigortadan muaftır.

Ayni Yardım Nereden Alınır?
Ayni yardım, çalışanlara işveren tarafından mal veya hizmet olarak sağlanan desteklerdir. Bu yardımlar genellikle işverenin doğrudan tedarik ettiği veya anlaşmalı kurumlar aracılığıyla sağladığı olanaklardan oluşur.

Ayni yardımlar genellikle işverenler tarafından çalışanlara sağlanır ve yemek, ulaşım, giyim gibi çeşitli destekleri kapsar. Bunun yanı sıra, devlet kurumları belirli şartları sağlayan çalışanlara sosyal destek kapsamında ayni yardım verebilir. Belediyeler de sosyal yardım programları çerçevesinde gıda, yakacak veya kırtasiye gibi mal ve hizmetler sunabilir. Sendikalar, üyelerine yönelik ek destekler sağlayarak maddi yüklerini hafifletebilir. Ayrıca, özel kurumlar ve vakıflar da ihtiyaç sahiplerine yönelik ayni yardımlar sunarak sosyal dayanışmaya katkıda bulunabilir.