Maaş hesaplama, hem işverenler hem de çalışanlar için büyük önem taşıyan konuların başında gelir. Çalışanların hak ettikleri ücreti doğru ve zamanında almaları, işverenler açısından ise yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi ve finansal planlamaların doğru yapılabilmesi açısından kritik bir süreçtir. Ancak maaş hesaplama; brüt maaş, net maaş, SGK primleri, gelir vergisi, damga vergisi ve diğer ek ödemeler gibi birçok detayın dikkate alınmasını gerektirir. Bu yazımızda, çalışan maaş hesaplama ile ilgili tüm detayları adım adım ele alacağız.

1. Brüt Maaş ve Net Maaş Nedir?

• Brüt Maaş: Çalışanın iş sözleşmesinde belirtilen, herhangi bir kesinti yapılmadan önceki maaş tutarıdır. Yani işverenin çalışan için ayırdığı toplam maliyetin başlangıç noktasıdır.

• Net Maaş: Çalışanın eline geçen, tüm kesintiler (SGK, gelir vergisi, damga vergisi vb.) çıkarıldıktan sonra banka hesabına yatan miktardır.

Bu iki kavram arasındaki fark, maaş hesaplamasının temelini oluşturur.

2. Maaştan Yapılan Kesintiler

Maaş hesaplama sürecinde çalışan maaşından bazı yasal kesintiler yapılır:

• SGK Primleri

  • Uzun Vadeli Sigorta Primi (%9)

  • Genel Sağlık Sigortası Primi (%5)

  • İşsizlik Sigortası Primi (%1)

  Çalışanın toplam SGK kesintisi maaşının yaklaşık %15’i civarındadır.

• Gelir Vergisi
  Çalışanın yıllık gelirine göre artan oranlıdır. Gelir vergisi dilimleri her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanır. 2025 yılı için gelir vergisi dilimleri şu şekildedir (örnek):

  • 0 – 110.000 TL arası: %15

  • 110.001 – 230.000 TL arası: %20

  • 230.001 – 580.000 TL arası: %27

  • 580.001 – 3.000.000 TL arası: %35

  • 3.000.001 TL üzeri: %40

• Damga Vergisi
  Brüt maaş üzerinden %0,759 oranında hesaplanır.

3. Ek Ödemeler ve Yan Haklar

Maaş hesaplamasında yalnızca brüt maaş değil, ek ödemeler de dikkate alınır:

• Fazla mesai ücretleri

• Primler ve bonuslar

• Yemek, yol ve yakıt yardımı

• İkramiye ödemeleri

• Vardiya ve risk tazminatları

Bu kalemler brüt maaşa eklenerek toplam kazanç hesaplanır, ardından yasal kesintiler yapılır.

4. Net Maaş Hesaplama Örneği

Diyelim ki bir çalışanın brüt maaşı 40.000 TL olsun. Hesaplama adımları şöyle ilerler:

1. SGK Kesintileri

   • Uzun Vadeli Sigorta: 40.000 x %9 = 3.600 TL

   • Genel Sağlık Sigortası: 40.000 x %5 = 2.000 TL

   • İşsizlik Sigortası: 40.000 x %1 = 400 TL

   • Toplam SGK Kesintisi: 6.000 TL

2. Gelir Vergisi Matrahı
   Brüt maaş – SGK kesintileri = 40.000 – 6.000 = 34.000 TL

   Bu tutar ilgili gelir vergisi dilimine göre vergilendirilir. Eğer %20 diliminde ise:

   • 34.000 x %20 = 6.800 TL gelir vergisi

3. Damga Vergisi
   40.000 x %0,759 = 303,6 TL

4. Toplam Kesintiler
   6.000 + 6.800 + 303,6 = 13.103,6 TL

5. Net Maaş
   40.000 – 13.103,6 = 26.896,4 TL

Çalışanın eline geçen net maaş yaklaşık 26.896 TL olur.

5. İşveren Maliyeti

Maaş hesaplaması yalnızca çalışanın aldığı maaşla sınırlı değildir. İşveren için de ek maliyetler söz konusudur. İşverenin ödemesi gereken SGK işveren payı ve işsizlik sigortası primleri eklenir:

• SGK İşveren Payı (%20,5)

• İşsizlik Sigortası İşveren Payı (%2)

Bu oranlarla birlikte işveren maliyeti, brüt maaşın yaklaşık %22,5 fazlasına çıkar. Yani 40.000 TL brüt maaşı olan bir çalışan, işverene yaklaşık 49.000 TL’ye mal olur.

6. Maaş Hesaplamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Güncel SGK prim oranlarını ve gelir vergisi dilimlerini takip etmek gerekir.

• Fazla mesai hesaplamaları saatlik brüt ücrete göre yapılmalıdır.

• Yan hakların (yemek kartı, yol yardımı, özel sağlık sigortası vb.) net maaşa dahil edilip edilmeyeceği netleştirilmelidir.

• İşverenler açısından doğru hesaplama, hem çalışan memnuniyetini artırır hem de yasal cezaların önüne geçer.

7. Maaş Hesaplamayı Kolaylaştıran Dijital Çözümler

Manuel hesaplamalar hem zaman alıcıdır hem de hata riskini artırır. Günümüzde birçok işletme, bordro yazılımları ve ERP çözümleri kullanarak maaş hesaplama süreçlerini kolaylaştırmaktadır. Bu sistemler:

• Otomatik SGK, gelir vergisi ve damga vergisi hesaplamaları yapar,

• Yan hakları ve ek ödemeleri hesaba katar,

• İşveren maliyetini raporlar,

• Banka ödeme dosyalarını hazırlar.

Bu sayede insan kaynakları departmanları hem zamandan tasarruf eder hem de hatasız bordro yönetimi sağlar.

Çalışan maaş hesaplama; brüt maaştan başlayıp tüm yasal kesintiler, vergiler ve ek ödemelerin eklenmesiyle net maaşın bulunmasını kapsar. İşveren açısından da doğru hesaplanan maaş, hem mali planlamada hem de çalışan memnuniyetinde kritik bir rol oynar.